چقدر با بیماری اوتیسم آشنایی دارید ؟
اوتیسم، اختلالی است که در نحوه تعامل افراد با دنیای اطرافشان تأثیر میگذارد. این اختلال نه تنها بر نحوه برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی تأثیر میگذارد، بلکه بر نحوه پردازش اطلاعات حسی، یادگیری و رفتار افراد نیز اثرگذار است. نکته کلیدی در مورد اوتیسم این است که این اختلال طیف گستردهای از علائم را شامل میشود و شدت این علائم در افراد مختلف بسیار متفاوت است. به همین دلیل، به آن "طیف اوتیسم" گفته میشود.
تصور کنید طیف اوتیسم را یک طیف رنگی در نظر بگیریم. در یک سمت این طیف، افرادی قرار دارند که علائم خفیفتری دارند و ممکن است در زندگی روزمره خود با چالشهای کمتری مواجه شوند. در سمت دیگر طیف، افرادی قرار دارند که علائم شدیدتری دارند و نیاز به حمایت بیشتری دارند. اما مهم این است که همه افرادی که در این طیف قرار دارند، تواناییها و تفاوتهای منحصر به فرد خود را دارند.
ویژگیهای افراد مبتلا به اوتیسم
افراد مبتلا به اوتیسم ویژگیهای متنوعی دارند، اما برخی از ویژگیهای مشترک در میان آنها وجود دارد که عبارتند از:
- مشکلات در تعاملات اجتماعی: افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است در درک نشانههای اجتماعی، برقرار کردن ارتباط چشمی، حفظ مکالمات و ایجاد روابط دوستانه با دیگران مشکل داشته باشند.
- مشکلات در ارتباط کلامی و غیرکلامی: آنها ممکن است در بیان افکار و احساسات خود به صورت کلامی مشکل داشته باشند و در درک زبان بدن و حالات چهره دیگران نیز دچار مشکل شوند.
- علایق محدود و رفتارهای تکراری: افراد مبتلا به اوتیسم اغلب علایق بسیار خاصی دارند که ممکن است به صورت وسواسگونه به آنها بچسبند. همچنین، آنها ممکن است رفتارهای تکراری مانند تکان دادن دستها، راه رفتن روی پنجه پا یا تکان دادن سر را انجام دهند.
- حساسیتهای حسی: برخی افراد مبتلا به اوتیسم به صداها، نورها، بوها، لمس یا طعمها حساسیت شدیدی دارند.
- مشکلات در پردازش اطلاعات: آنها ممکن است در درک اطلاعات پیچیده، تفسیر اطلاعات محیطی و انطباق با تغییرات مشکل داشته باشند.
نقش ژنتیک در اوتیسم
در بعضی از بیماری ها نقش ژنتیک به صورت مشخص و واضح است و ما الگوی وراثتی را در بیماری مشاهده میکنیم اما تشخیص علت دقیق ژنتیکی بیماری به علت چند عاملی بودن بیماری دشوار است. به عنوان مثال میگرن مشخصا ژنتیکی هست اما ژن دقیقی که مسئول بروز میگرن باشد مشخص نیست. در اوتیسم هم تاثیر ژنتیک برای اوتیسم مشخص شده است ولی تعداد ژن های کاندید برای ایجاد اوتیسم بسیار زیاد است. گاهی ترکیب چند SNP یا جهش یا تاثیر هاپلوتایپ ها و یا تاثیر برهمکنش تعداد زیادی از ژن ها به صورت پلی ژنتیک عامل اوتیسم معرفی میشود. البته نکته مهم این است که اوتیسم نشانه هایی است که علت بروز آن از نظر متابولیسمی و علت شناسی ممکن است متفاوت باشد.
- وراثتپذیری: اوتیسم یک اختلال ارثی است و احتمال بروز آن در افرادی که سابقه خانوادگی اوتیسم دارند، بیشتر است. مطالعات نشان میدهند که در حدود 80 درصد از موارد، ژنتیک نقش مهمی در ایجاد اوتیسم ایفا میکند.
- ژنهای متعدد: برخلاف بسیاری از بیماریهای ژنتیکی که ناشی از جهش در یک ژن خاص هستند، اوتیسم به نظر میرسد که ناشی از تغییرات در چندین ژن مختلف باشد. این تغییرات ژنتیکی ممکن است بسیار کوچک و ظریف باشند و به راحتی قابل شناسایی نباشند.
- عوامل محیطی: اگرچه ژنتیک نقش اصلی را در بروز اوتیسم ایفا میکند، اما عوامل محیطی نیز میتوانند در تشدید علائم و بروز این اختلال نقش داشته باشند. این عوامل محیطی ممکن شامل عفونتهای دوران بارداری، عوارض زایمان، قرار گرفتن در معرض سموم و... باشند.
آزمایشهای ژنتیکی برای تشخیص اوتیسم
برای تشخیص دقیق علت ژنتیکی اوتیسم، آزمایشهای ژنتیکی اوتیسم مختلف هستند. این آزمایشها شامل:
- آزمایش کروموزومی: این آزمایش برای بررسی ساختار کروموزومها و شناسایی هرگونه تغییر در تعداد یا ساختار آنها استفاده میشود.
- آزمایش ژنهای خاص: این آزمایش برای بررسی تغییرات در ژنهای خاصی که با اوتیسم مرتبط هستند، انجام میشود.
- آزمایش ژنومی: این آزمایش برای بررسی کل ژنوم فرد و شناسایی هرگونه تغییر ژنتیکی استفاده میشود.
اهمیت تشخیص ژنتیکی
تشخیص ژنتیکی اوتیسم میتواند به دلایل زیر مفید باشد:
- تعیین علت دقیق: تشخیص علت ژنتیکی میتواند به والدین کمک کند تا علت بروز اوتیسم در فرزند خود را بهتر درک کنند.
- تشخیص زودهنگام بیماریهای همراه: برخی از تغییرات ژنتیکی که با اوتیسم مرتبط هستند، ممکن است با بیماریهای دیگری نیز همراه باشند. تشخیص زودهنگام این بیماریها میتواند به درمان بهتر کمک کند.
- مشاوره ژنتیکی: مشاوره ژنتیکی میتواند به والدین کمک کند تا در مورد احتمال بروز اوتیسم در فرزندان آینده خود اطلاعات بیشتری کسب کنند.
- طراحی برنامه درمانی مناسب: شناخت علت ژنتیکی اوتیسم میتواند به طراحی برنامه درمانی مناسبتر و مؤثرتر کمک کند.
درمان اوتیسم: یک نگاه کلی و امیدهای نو
درمان اوتیسم، همچنان یک حوزه پرچالش و در حال تحول است. تا کنون، هیچ درمان قطعی برای اوتیسم یافت نشده است. اما خوشبختانه، مداخلات درمانی مختلفی وجود دارند که میتوانند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم کمک کنند. این مداخلات معمولاً ترکیبی از درمانهای رفتاری، گفتار درمانی، کاردرمانی و آموزشهای تخصصی هستند. هدف اصلی این درمانها، تقویت مهارتهای اجتماعی، ارتباطی و زندگی روزمره افراد مبتلا است.
در سالهای اخیر، پیشرفتهای چشمگیری در زمینه تحقیقات اوتیسم به ویژه در حوزه سلول درمانی اوتیسم صورت گرفته است. دانشمندان در حال بررسی این هستند که چگونه میتوان از سلولهای بنیادی برای ترمیم آسیبهای مغزی مرتبط با اوتیسم استفاده کرد. همچنین، تحقیقات نشان میدهند که ممکن است بتوان با اصلاح ژنهای معیوب، برخی از علائم اوتیسم را بهبود بخشید. این دستاوردها، گرچه هنوز در مراحل اولیه تحقیقات قرار دارند، اما روزنههای امیدوارکنندهای را برای درمان قطعی اوتیسم در آینده باز کردهاند. با این حال، هنوز راه درازی تا تبدیل این یافتههای علمی به درمانهای بالینی قابل دسترس وجود دارد.
مهم است بدانیم که هر فرد مبتلا به اوتیسم، منحصر به فرد است و برنامه درمانی او باید بر اساس نیازهای خاص او طراحی شود.
( این مطلب رپورتاژ بوده و سایت هوم دیزاین در تالیف و تنظیم آن نقشی نداشته است و تایید کننده آن نمی باشد . )